ਵੈਸਾਖੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਤੇ ਕਰਜ਼ੇ 'ਚ ਡੁੱਬਿਆ ਜੱਟ : ਹੁਣ ਕੌਣ ਮਾਰਦੈ ਦਮਾਮੇ ਤੇ ਕਿਸਨੂੰ ਸੁਝਦੇ ਐ ਮੇਲੇ?

ਤੂੜੀ ਤੰਦ ਸਾਂਭ ਹਾੜੀ ਵੇਚ ਵੱਟ ਕੇ,
ਲੰਬੜਾਂ ਤੇ ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕੱਟ ਕੇ,
ਮੀਹਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਤੇ ਸਿਆੜ ਕੱਢ ਕੇ,
ਮਾਲ ਧੰਦਾ ਸਾਂਭਣੇ ਨੂੰ ਚੂੜਾ ਛੱਡ ਕੇ,
ਪੱਗ ਝੱਗਾ ਚਾਦਰਾ ਨਵਾਂ ਸਵਾਇ ਕੇ,
ਸੰਮਾਂ ਵਾਲੀ ਡਾਂਗ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਲਾਇ ਕੇ,
ਕੱਛੇ ਮਾਰ ਵੰਝਲੀ ਅਨੰਦ ਛਾ ਗਿਆ,
ਮਾਰਦਾ ਦਮਾਮੇ ਜੱਟ ਮੇਲੇ ਆ ਗਿਆ।

ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਜਨਮਦਾਤਾ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਹ ਪੰਕਤੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਤੇ ਇੱਥੋ ਕਿਸਾਨੀ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰ ਰਹੀ ਹੋਣੀ ਐ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਉਹ ਦਿਨ ਹੋਣਗੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਨਦਾਤਾ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਮਿਲਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਉਹ ਦਿਨ ਹੋਣਗੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਣਾ।

ਦੋਸਤੋ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੰਜਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਮੇਲਿਆਂ ਤਿਓਹਾਰਾਂ ਦੀ ਅਮੀਰ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੰਨਾ ਕੁਝ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਕੋਈ ਵੇਲਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਨਿਰਮਲ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀਆਂ ਦੇ ਕਲ-ਕਲ ਵਗਦੇ ਦਰਿਆ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਲਹਿਰਾਉਂਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਹੀ ਨਜ਼ਾਰੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਿਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਉਹ ਵੇਲਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਪੰਜਾਬ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਵਾਹੁੰਦਾ-ਬੀਜਦਾ, ਗੁੱਡਦਾ, ਸਿੰਜਦਾ ਤੇ ਪੁੱਤਾਂ ਵਾਂਗ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਛੋਟੇ ਵੱਡੇ ਤਿਓਹਾਰ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਬੜੀ ਹੀ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਤਿਓਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸਾਖੀ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਤਿਓਹਾਰ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਬੇਹੱਦ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਇਤਿਹਾਸ ਛੁਪਾਈ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮੇਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਕਣਕ ਦੀ ਵਾਢੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਹ ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਉਹੀ ਦਿਹਾੜਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਨ 1699 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੇ ਖ਼ੁਦ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕ ਕੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹੀ ਉਹ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਇਹ ਦਿਹਾੜਾ ਧਾਰਮਿਕ ਪੱਖ਼ੋਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਹਾੜੇ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਮ ਹੁੰਮਾ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਸਤੋ, ਕਣਕ ਹੀ ਇਕਲੌਤਾ ਉਹ ਅਨਾਜ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਅਵਾਮ ਰੋਜ਼ ਮਰਰਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ-ਗੀਤ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੀ ਬੇਹੱਦ ਨੇੜੇ ਹੋ ਕੇ ਢੁੱਕਦੇ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ, ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਪਾਰਕ ਮੰਤਵ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਅਗਲੀ ਫਸਲ ਦੇ ਬੀਜ ਲਈ ਹੀ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸੀਤ ਠੰਡੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਤੇ ਖੂਨ ਸਾੜਦੀਆਂ ਤਪਦੀਆਂ ਦੁਪਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ-ਪਸੀਨਾ ਇੱਕ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਖੇਤੀ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅੰਨਦਾਤਾ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ-ਉਮੰਗਾਂ ਤੇ ਕਦੇ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਉਤਰੀ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਵੀ ਰੁੱਖੀ-ਸੁੱਖੀ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਅੱਜ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤੇ ਨਹੀਂ ਸੁਧਰੇ, ਹਾਂ !!! ਇਹ ਗੱਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਆਪ ਹੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਵਿਸਾਖੀ ਤਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਗਾਇਬ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਉਹ ਮੇਲੇ, ਜਿਹਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕਦੇ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਮੇਲੇ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ, ਕਮੀਆਂ ਅਤੇ ਤੰਗੀਆਂ ਤਰੁਸ਼ੀਆਂ 'ਚ ਗਲੇ ਤੱਕ ਡੁੱਬ ਚੁੱਕਾ ਅੰਨਦਾਤਾ ਹੁਣ ''ਦਮਾਮੇ ਮਾਰਦਾ'' ਮੇਲੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਜੇ ਆਉਂਦਾ ਵੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮੇਲੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਹਾ ਚਾਅ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਨ ਭੰਡਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨੱਕੋ ਨੱਕ ਭਰਦਾ-ਭਰਦਾ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅੰਨਦਾਤਾ ਅੱਜ ਖੁੱਦ ਨੱਕੋ ਨੱਕ ਕਰਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮੇਲੇ ਜਾਣ ਦਾ ਚਾਅ ਜਿਵੇਂ ਗੁਆਚ ਈ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਵਾਧੂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕਰਕੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ।

ਮਿੱਤਰੋ, ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਬਾਂਹ ਨਹੀਂ ਫੜੀ ਸਿਵਾਏ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵੇਲੇ। ਲੰਘੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਦੇ ਬੀਜਾਂ, ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ, ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਖਰਚੇ ਕਰਕੇ ਪਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਸਮੇਂ ਵੀ ਜੇਕਰ ਅੰਨਦਾਤੇ ਨੂੰ ਲਾਹੇਵੰਦ ਭਾਅ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਉਹ ਮੰਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਮਾੜੀ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ?

ਦੋਸਤੋ, ਉੱਘੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਸਵਾਮੀਨਾਥਨ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਜੋੜ ਕੇ ਨਿਸਚਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਤ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਆਈਆਂ ਉਹ ਸਭ ਵਾਅਦੇ ਕੁਰਕੇ ਮੁਕਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਨਕਲੀ ਬੀਜਾਂ, ਨਕਲੀ ਖਾਦਾਂ ਤੇ ਨਕਲੀ ਕੀੜੇਮਾਰ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀ ਫਸਲ ਵੀ ਜਦੋਂ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਭਲਾ ਦੱਸੋ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਪੱਲੇ ਕੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਨਦਾਤਾ ਦੇ ਸਿਰ ਲਗਾਤਰ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਕਰਜਿਆਂ ਦੀ ਪੰਡ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਧੀ-ਧਿਆਣੀ ਦੇ ਹੱਥ ਪੀਲੇ ਕਰਨ ਦਾ ਝੋਰਾ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦੁੱਖ ਦਰਦਾਂ ਅਤੇ ਤੰਗੀਆਂ ਤਰੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਸਤਾਇਆ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਨਿਜਾਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦੱਸੋ ਕਿਸ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਜਾਵੇ? ਅੱਜ ਕੌਣ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੀ ਹਾਲ ਦੁਹਾਈ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਹੈ? ਕਦੇ ਗੜਿਆਂ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਝੱਖ਼ੜਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕਹਿਰ ਉਸਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਤੇਲਾ, ਕਿਤੇ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਤੇ ਮੱਛਰ ਉਸਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਫੇਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਨਕਲੀ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਨੂੰ ਰੋਲ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਸਾਂ ਉਮੀਦਾਂ ਉਸਦੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤੇ ਹੀ ਟਿਕੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਖ਼ੁਦ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰਹਿਮੋ ਕਰਮ ਤੇ ਪਲ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਗਰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੀ ਮਾਰੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤੇ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਖ਼ਰਚਾ, ਕਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਲੋੜਾਂ ਕਿੱਥੋਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ? ਇਹੀ ਉਹ ਹਾਲਾਤ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਅੰਨਦਾਤਾ ਨੂੰ ਆਤਮਹੱਤਿਆਵਾਂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਧੂਈ ਲਿਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੋਸਤੋ, ਬੜੀ ਕੌੜੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅਗਰ ਕੋਈ ਬਾਪ ਧੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਵੀ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਜਿਹਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵੱਧ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੀਆਂ। ਇਹਨਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸੋ ਕੌਣ ਮਾਰੇਗਾ ਦਮਾਮੇ ਤੇ ਕਿਸਨੂੰ ਸੁੱਝਣਗੇ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲੇ?

ਨੋਟ:- ਉਕਤ ਵਿਚਾਰ ਲੇਖਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਵਿਚਾਰ ਹਨ, NewsNumber ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।